З газеты Słowo 21 кастрычніка 1928 года
Патрэбна колькі цярплівасці каб адважыцца наведаць аддалены ад цэнтра Браслаўскі павет. Аднак, ахвяра чалавека прызвычаенага да сучасных транспартных камунікацый будзе шчодра аплачана. Бо, і падарожнік, і шукальнік прыгожых краявідаў, і грамадскі дзеяч, і дзяржаўны служачы - усе яны будуць уражаны ўбачанай тут прыгажосцю і той працай, якую ўклалі ў гэты куточак польскія ўлады... Не быў у Браславе два гады і таму настраіваўся на паездку памятаючы мінулы досвед. Быў гатовы перанесці ўсе дарожныя выпрабаванні, асабліва паездку па вузкакалейцы. Успамінаю часы, калі дакладнага раскладу руху па ёй не было, калі пасажыры заледзьве не ўласнымі плячыма мусілі піхаць вагоны, якія асабліва на першым участку ад Дукшт да Рымшан не хацелі трымацца на рэйках. У Дукштах пры пераходзе ад цягніка шырокай каляі да вузкакалейкі, адразу заўважыў неспадзяванку - новыя вагоны, якія замянілі даўнія нямецкія скрыні з лавамі ўздоўж сцен і маленькімі закратаванымі вокнамі. Новыя вагоны другога і трэцяга класаў (так, так - другога класа!) пабудаваны ў айчынных свянцянскіх майстэрнях, вельмі выгодныя з ....сядзеннямі і вялікімі вокнамі. Падарожнік мае шырокі агляд па абодвух баках. А цягнік ідзе сярод маляўнічых пагоркаў, палёў і азёраў. Ён пхнецца з надзвычайнымі выгібамі, нагадваючы вужаку, які паўзе сярод густога травастою, паказваючы пасажырам спрацаваны лакаматыў то з правага, то з левага вокнаў, чапляючыся за расліны, нясціпла зазіраючы ў вокны сялянскіх хат і гэтым нібы зневажаючы гасцінных гаспадароў падворкаў, якія выбеглі павітаць госця. А над ўсім гэтым - ужо спрацаванае і бляклае восеньскае сонца, якое лагодна, развітальна ўсміхаецца ў пажоўклых гаях, кармінавых рабінах, ці ў асляпляльных чашах азёраў. Да таго чуецца прыгожы акампанемент ветра ў вагонным вентылятары.
Пасажыраў увогуле няшмат, пераважна чыноўнікі, якія едуць па службовых справах, местачковыя купцы, менш за ўсё сялянаў. Апошнія, калі меркаваць па надпісах "сцеражыся цягніка" на частых пераездак, болей давяраюць уласнаму каню і вазу. Яны могуць пры яздзе "напрасткі" абмінаць шматлікія чыгуначныя выкрунтасы. Рух на колах тут даволі значны. Адносіны да чыгункі як з боку людзей, так і коней даверлівыя і прыяцельскія. Коней неадпужвае пфукаючы лакаматыў, а людзі на вазах з усмешкамі вітаюць нас шапкамі.
На ўчастку паміж Дукштамі і Рымшанамі ідуць земляныя працы. Найбольш значныя павароты, якія калісці маскіравалі нямецкія вайсковыя цягнікі, цяпер выраўніваюцца. Ужо часткова траса бяжыць па выраўненай чыгунцы, перад зімой зручных участкаў стане больш. Ёсць надзея, што пасля заканчэння прац гэты найгоршы кавалачак чыгункі да Рымшан, будзе значна палепшаны. Калі да таго каляю пашыраць да 750 мм, калі па чыгунцы пачнуць курсіраваць вагоны як на свянцянскай чыгунцы, тады ў нябыт адыйдуць пакуты тутэйшых пасажыраў...
За Рымшанамі відаць як будуюць шашу Дукшты-Відзы. Працу вядзе Браслаўскі соймік, які размеркаваў яе на 3 гады ... За Чэпуканамі паваротаў становіцца меней, хуткасць цягніка ўзрастае, даганяе графік. У Грытунах пры станцыі прадпрыемства па вырабу бетону. Гэта мясцовасць звязана з Дрысвятамі, размешчанымі ў 8 км над маляўнічым возерам. За Грытунамі язда становіцца зусім нармальнай. У Трабшах, што над возерам Аболе, пасажыры выйшлі з цягніка каб пагрэцца на сонцы, якое паказалася пасля дажджоў. Нас запэўніваюць, што ў Браславе будзем у час. На раз'ездзе вітаем сустрэчны цягнік. Ён складаецца з двух пасажырскіх вагонаў, у нас жа - чатыры, з іх тры - таварныя, цалкам наладаваныя грузам.
Едзем. Узмацняецца надзея, што ў Опсе пад час стаянкі за 50 хвілін зможам падсілкавацца. Тут знаходзіцца адзіны паміж Дукштамі і Браславам буфет. Застаецца ў баку касцёл у Пеліканах, удалечыні бачны вежы пеліканскага маёнтка і неўзабаве прыязджаем у Опсу. Замест знішчанага ўвесну пажарам драўлянага мястэчка вырастае Опса мураваная. На будынку спаленага касцёла скончваюць дах. Бачны аднапавярховыя мураваныя дамы, якія ўзведзены з пустакоў. У буфеце знаходзім гамонкі самавар. Аднак цесная клятушка буфета і маленькі столік не даюць магчымасці спакойна папіць гарбаты, тым больш і кандуктар прыспешвае. Адзін з маладых пасажыраў, які відаць абазнаны ў асаблівасцях мясцовай чыгункі, супакойвае нас і дадае каб яго не чакалі бо дагоніць, сапраўды, бачым як ён дагнаў цягнік перад мастом, калі хуткасць была невялікай. Ва ўсялякім выпадку мы мелі забаву, пазіраючы ў адкрытыя дзверы апошняга вагона цудоўную перамогу, прадэманстраваную ў найлепшай форме.
За Опсай аглядаем соймікавую сельскагаспадарчую школу, якая размяшчаецца ў грунтоўным палацы графа Плятэра. Маёнтак быў забраны ў час правядзення аграрнай рэформы і належыць школе, у якой 26 маладых хлопцаў на працягу 11 месяцаў маюць заняткі па тэорыі і практыцы сельскай гаспадаркі. Пакуль папулярнасць яе не такая высокая. Сярод дробных гаспадароў няма разумення неабходнасці навучання.
Паволі надыходзіць вечар. Пад Браславам заходзячае сонца адбіваецца ў пясках. На шляху пясок трапляецца ўпершыню. Са станцыі кірую да першаразраднага гатэля паны Балды. Гэты чалавек прыжаніўся на мясцовай кабеце, уладальніцы дому. Цяпер у іх агульная справа заснаваная па прынцыпу - яе грошы мая галава. Пакой невялікі, чысты, да таго недарагі. Калі верыць цэнніку "за начлег адной грамадзянскай асобы 1 злоты 30 грошай. Начлег двухасабовы ў адным ложку з дадатковым ложкам - па 1 злотаму 20 грошай". Што тут скажаш? Што ні край, то свой звычай. Аднак не зашкодзіць гатэльшчыкам вялікіх мест даследаваць сістэму пана Антона Балды.
Міхал Абязэрскі Słowo. (Вільня). 21 кастрычніка 1928 г.